Ngành Điều Việt Nam Phấn Đấu Chủ Động Giữ Vị Thế Số Một Thế Giới

Sau nhiều năm bị động về giá nguyên liệu nhập khẩu và giá điều nhân xuất khẩu, ngành điều Việt Nam đang nỗ lực xoay chuyển tình thế bằng việc điều chỉnh kế hoạch nhập khẩu, sản xuất và xuất khẩu.

Sự Mất Cân Bằng Trong Ngành Điều

Vị thế ngành điều là một trong những chủ đề nóng tại hội nghị tổng kết hoạt động ngành điều năm 2022. Theo đó, dù giữ vị trí số 1 thế giới về nhập khẩu điều thô, sản xuất và xuất khẩu điều nhân nhưng Việt Nam lại không thể chủ động về giá điều thô nhập khẩu và giá điều nhân xuất khẩu. Điều này đã dẫn đến giá cả của thị trường điều thế giới không hợp lý.

Trong năm qua Việt Nam đã không thể chủ động ổn định giá cả thị trường điều Quốc tế

Cụ thể, năm 2022, tất cả các thị trường xuất khẩu truyền thống của ngành điều đều sụt giảm cả về lượng và giá. Đáng chú ý, giá điều thô duy trì ở mức cao, trong khi điều nhân giảm mạnh.

Năm 2022 là một năm không thành công của ngành điều Việt Nam. Tại Hội nghị Tổng kết ngành điều năm 2022 và triển khai kế hoạch năm 2023, Hiệp hội Điều Việt Nam (Vinacas), cho biết, lượng điều nhân xuất khẩu và điều thô nhập khẩu đều giảm đáng kể so với cùng kỳ 2021. Về xuất khẩu, dự kiến cả năm 2022, Việt Nam chỉ xuất khẩu nhân điều đạt giá trị 3,07 tỷ USD, chưa đạt được mục tiêu kim ngạch xuất khẩu 3,2 tỷ USD (dù đã giảm khoảng 600 triệu USD so với mục tiêu ban đầu là 3,8 tỷ USD). Như vậy, có thể nói năm 2022, đã chấm dứt giai đoạn tăng trưởng về xuất khẩu kéo dài 10 năm của ngành điều, từ năm 2011-2021.

=> Xem thêm: Trung Quốc Đẩy Mạnh Nhập Khẩu Gạo, Rau Củ Và Hạt Điều Từ Việt Nam.

Lý Giải Về Hiệu Ứng Không Cân Xứng Cung Cầu

Lý giải về tình trạng này, ông Phùng Văn Sâm, Chủ tịch Hội đồng quản trị, Tổng giám đốc Hanfimex cho biết, nhiều năm nay các doanh nghiệp điều Việt Nam ồ ạt thu mua điều thô vào đầu vụ. Điều này khiến sức mua tăng khiến giá điều nhân luôn ở mức cao. Hơn nữa, do áp lực về tài chính nên hạt điều thô mua về phải đưa vào sản xuất ngay và nhân phải bán để thu hồi vốn. Điều này dẫn đến tình trạng tranh mua, giá điều nhân không thể tăng. Đây là vòng luẩn quẩn của ngành điều từ nhiều năm nay khiến hiệu quả sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp ngành điều luôn ở mức thấp. Phần lớn lợi nhuận của họ trong chuỗi giá trị điều thế giới đã rơi vào tay các thương nhân điều thô và nhân.

Ngành điều Việt Nam bị khủng hoảng cũng do nhiều nguyên nhân

Việc ngành điều không thành công trong năm qua, có nhiều nguyên nhân cả khách quan lẫn chủ quan. Về khách quan, hầu hết các giai đoạn trong năm 2022, các nhà nhập khẩu và chế biến có xu hướng chậm mua hàng nguyên liệu do giá điều thô vẫn ở mức rất cao so với giá nhân bán ra, giá thành chế biến xuất khẩu cao trong khi giá bán nhân xuất khẩu thấp. Các nhà máy chế biến xuất khẩu khó cân đối để đảm bảo hiệu quả hoạt động sản xuất, kinh doanh.

Tác động của khủng hoảng năng lượng và lương thực lên lạm phát và sức khỏe của nền kinh tế các nước, cũng như tới mức chi tiêu của người dân nói chung dẫn đến sự chi tiêu cho thực phẩm không thiết yếu như hạt điều đã bị ảnh hưởng. Dự báo tình trạng này còn kéo dài sang năm 2023, tiêu thụ hạt điều sẽ chậm và giá cả khó tăng lên. Tình hình xuất khẩu điều nhân giai đoạn 2022-2023 xem ra càng khó khăn hơn giai đoạn 2019 – 2021 (giai đoạn mà Việt Nam chịu ảnh hưởng bởi đại dịch Covid 2021).

Trong khi đó, một thị trường lớn khác của hạt điều Việt Nam là Trung Quốc đã duy trì chính sách Zero Covid đến cuối năm 2022, qua đó đã ảnh hưởng bất lợi nhất định đến xuất khẩu nhân điều cũng như nông sản khác của Việt Nam sang thị trường này.

=> Xem thêm: Làm Chủ Công Nghệ Cho Năng Suất Cao.

Những Cố Gắng Để Thay Đổi Tình Hình

Nhờ diện tích trồng điều ở các nước tăng trong những năm gần đây nên nguồn cung điều thô dồi dào. Cách đầu cơ điều thô như những năm trước không còn phù hợp. Trong khi đó, năng lực sản xuất của các nước châu Phi không đáng kể nên đầu ra cho điều thô vẫn chủ yếu phụ thuộc vào Việt Nam và Việt Nam cũng nắm phần lớn nguồn cung điều nhân của thế giới. Việc điều chỉnh kế hoạch nhập khẩu nguyên liệu, sản xuất và xuất khẩu sẽ giúp doanh nghiệp điều Việt Nam thay đổi vị thế trên thị trường.

Cụ thể, chỉ cần Việt Nam tạm dừng thu mua, ngay lập tức cung cầu trên thị trường điều thô sẽ bị ảnh hưởng, kéo giá xuống. Tương tự, Việt Nam có thể giảm nguồn cung để kích giá điều nhân. Cùng chung quan điểm này, nhiều doanh nghiệp điều lớn đã có kế hoạch xoay chuyển tình thế. Ông Tạ Quang Huyên, Tổng Giám đốc Công ty Hoàng Sơn 1 cho biết, Việt Nam sở hữu công nghệ chế biến hạt điều hàng đầu thế giới.

Việt Nam sở hữu công nghệ chế biến hạt điều đứng đầu thế giới.

Đây là thế mạnh về khả năng sản xuất nhanh, công suất lớn. Ông cho rằng không cần thiết phải duy trì hàng tồn kho nữa. Khi hợp đồng được ký kết, họ có thể mua điều thô để sản xuất, thay vì cầm một đống hạt điều và nơm nớp lo sợ khi lãi suất ngày càng tăng.

Tương tự, tại Công ty Hanfimex, ông Phùng Văn Sâm cho biết, sau Tết Nguyên đán, thị trường điều nhân chưa có dấu hiệu cải thiện nên công ty sẽ chờ đơn hàng mới để mua nguyên liệu và sản xuất. Hiện tại, Hanfimex chỉ tập trung tham gia Hội chợ quốc tế thực phẩm và đồ uống Gulfood Dubai – hội chợ lớn nhất về ngành thực phẩm tại khu vực Trung Đông vào cuối tháng 2 để gặp gỡ và giữ chân khách hàng truyền thống của công ty.

=> Xem thêm: Bệnh Gì Không Ăn Được Hạt Điều.